Ιστορία Κάτω Ζαχλωρούς
 |
| Στο βάθος φαίνεται το χωριό Ζαχλωρού |
Σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία, σ' ένα πραγματικό τόπο αναψυχής για εκείνους που αγαπούν την απόδραση, στο φαράγγι του Βουραϊκού και στο μέσον της διαδρομής Διακοφτού-Καλάβρυτα, βρίσκεται το πανέμορφο χωριό Κάτω Ζαχλωρού.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν πως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας κυνηγημένοι οι άνθρωποι από τα χωριά της Ηπείρου, βρέθηκαν σε αυτόν τον τόπο όπου έχτισαν το χωριό σε χώρο που τους διατέθηκε από τη Μονή του Μέγα Σπηλαίου.
Η αρχική εγκατάστασή τους ήταν μέσα στις σπηλιές και καθώς η τοποθεσία της διαμονής τους ήταν "πίσω από τα βουνά" την έλεγαν "Ζάγκλορο" που στα Σλάβικα σημαίνει αυτό ακριβώς "πίσω από τα βουνά". Και αυτή είναι η προέλευση του ονόματος της Ζαχλωρούς.
Οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με γεωργία και τη κτηνοτροφία, ωστόσο κατά τους χειμερινούς μήνες διέμεναν στα Ζαχλωρίτικα (Διακοπτού).
Ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος και τα Καλάβρυτα (1943)
 |
Ηρώο Εθνικής Παλιγγενεσίας - Καλάβρυτα |
Η ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων υπέστη τεράστιο πλήγμα και απώλειες, με μαζικές εκτελέσεις και ολοκληρωτικές καταστροφές.
Το καλοκαίρι του 1943 άρχισαν οι εκτελέσεις, οι βομβαρδισμοί και οι καταστροφές χωριών:
-27/07/1943 Βομβαρδίστηκαν τα χωριά Λαπάτα, Τρεχλό, Μάνεσι. Μεταξύ των 16 θυμάτων ήταν και μικρά παιδιά.
-31/08/1943 Πυρπολήθηκε το χωριό Άνω Λουσοί, εκτελέστηκαν 4 κάτοικοι, ενώ στη πλατεία του Χελμού Καλαβρύτων απαγχονίζεται ο Ντίνος Παυλόπουλος.
Τα Καλάβρυτα αντιστέκονται και από τις αρχές του 1943 συνέβησαν σημαντικά αντιστασιακά γεγονότα, όπως η μάχη Ρογών-Κερπινής στις 16 και 17/10/1943 που είχε σαν αποτέλεσμα τη συντριβή του Γερμανικού λόχου και τη σύλληψη 86 Γερμανών αιχμαλώτων. Η 117 Μονάδα Κυνηγών αποφασίζει να δράσει μέσα σ' ένα γενικότερο κλίμα ανησυχίας για την αντιστασιακή δράση.
-29/11/1943 Βομβαρδίζεται το χωριό Βυσωκά με αποτέλεσμα 14 νεκρούς, τραυματίες και καταστροφές σπιτιών.
Το Δεκέμβρη του 1943 κορυφώνεται το καταστροφικό έργο των Γερμανών ικανοποιώντας το μένος τους με εγκληματικές πράξεις βάσει σχεδίου και συγκεκριμένα βάσει της γνωστής "Επιχείρησης Καλάβρυτα" από 5 έως 15 Δεκεμβρίου 1943. Μια από τις πιο σκληρές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη.
Τα Γερμανικά στρατεύματα ξεκινώντας από Τρίπολη, Αίγιο, Πάτρα και ακολουθώντας ακτινωτή πορεία σύμφωνα με τους γερμανικούς χάρτες και με κατεύθυνση την επαρχία με τελικό προορισμό τα Καλάβρυτα, σκόρπισαν φωτιά και θάνατο σε κάθε χωριό και σε κάθε Μονή.
Κι ενώ η "Επιχείρηση Καλάβρυτα" έχει ξεκινήσει, Γερμανικές δυνάμεις χωρισμένες σε τμήματα με επικεφαλείς διάφορους συνταγματάρχες εφορμούν στα Καλάβρυτα. Ένα τμήμα με επικεφαλή τον αντισυνταγματάρχη Ebersberger κατευθύνεται με πορεία από Αίγιο προς Καλάβρυτα με τρία (3) πεζοπόρα τμήματα. Ο Ebersberger χωρίζει το στρατό σε δύο ομάδες και το πρωί της 8/12/1943 εφορούν: μία ομάδα στους Ρογούς καίγοντας ολοσχερώς το χωριό και εκτελώντας 65 άντρες και παιδιά, κι η άλλη ομάδα, την ίδια μέρα, μπαίνουν στην Κερπινή και εκτελούν 38 άντρες και παιδιά, καίγοντας το χωριό.
Στη συνέχεια έκαψαν την Άνω και Κάτω Ζαχλωρού σκοτώνοντας 19 άντρες. Συγκεκριμένα, στη Κάτω Ζαχλωρού το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου 1943 οδήγησαν τους 9 άντρες που βρήκαν στο χωριό, στις γραμμές του Οδοντωτού και τους δολοφόνησαν πισώπλατα καθώς βάδιζαν για τα Καλάβρυτα. Στη συνέχεια έκαψαν όλα τα σπίτια της Άνω και Κάτω Ζαχλωρούς.
 |
Μέγα Σπήλαιο κατεστραμμένο |
Την ίδια μέρα καταστρέφουν καίγοντας τη Μονή του Μέγα Σπηλαίου, δολοφονώντας τους μοναχούς και τους επισκέπτες της Μονής, ρίχνοντάς τους κάτω από τους βράχους. Μοναδικοί επιζώντες όσοι κάτοικοι της Ζαχλωρούς βρίσκονταν στα Ζαχλωρίτικα για τη χειμερινή τους διαμονή, οι οποίοι δεν είχαν πια τίποτε στη Ζαχλωρού.
Στις 13/12/1943 ολοκληρώνεται η "Επιχείρηση Καλάβρυτα" με το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Πυρπόλησαν, κατέστρεψαν ολοκληρωτικά τη πόλη, λεηλάτησαν ότι πολύτιμο υπήρχε και στις 2:34΄ εκτελούν ολόκληρο τον αντρικό πληθυσμό της πόλης από 14 ετών και πάνω στη Ράχη του Καππή. Η τοποθεσία ήταν προσεκτικά επιλεγμένη καθώς η αμφιθεατρική της διαμόρφωση δεν θ' άφηνε κανένα να γλυτώσει. Το σήμα της εκτέλεσης δόθηκε με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα από το ξενοδοχείο "Αλέξανδρος". Τα πυροβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς και η χαριστική βολή ολοκλήρωσε το έγκλημα. Διασώθηκαν ωστόσο, 13 άτομα.
 |
Καμμένα σπίτια |
Οι Καλαβρυτινοί ήταν καταδικασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, το βιος τους, τα σπίτια τους κι ολόκληρη τη πόλη να καίγεται μέχρι να κλείσουν τα μάτια τους. Το τραγικότερο όλων, να παρακολουθούν άπραγοι τις γυναίκες και τ' ανήλικα παιδιά τους να παραδίδονται στη φωτιά καθώς ήταν έγκλειστα μέσα στο Δημοτικό Σχολείο που φλεγόταν, φρουρούμενο από πάνοπλους στρατιώτες.
Αυτό που δεν κατάφεραν να δουν οι δύσμοιροι Καλαβρυτινοί ήταν πως τα γυναικόπαιδα σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν να φύγουν μακριά από το φλεγόμενο κτήριο και τα σπίτια που καίγονταν. Η ηλικιωμένη Κρίνα Τσαβαλά δεν τα κατάφερε. Ποδοπατήθηκε από το πανικόβλητο πλήθος και ξεψύχησε πριν ν' αντικρίσει το αποτρόπαιο έγκλημα.
Άρχισαν όλες να ψάχνουν τους δικούς τους ανθρώπους ανηφορίζοντας προς τη Ράχη Καππή, όπου τους είχαν οδηγήσει, και βρέθηκαν μπροστά σ' ένα φρικιαστικό κι απάνθρωπο θέαμα. Τους πατεράδες, γιους, αδερφούς, όλους τους άντρες να κείτονται νεκροί και τη Ράχη να έχει ποτίσει στο αίμα.
Με τα νύχια τους προσπαθούσαν να σκάψουν πρόχειρους τάφους στη παγωμένη και ματωμένη γη για να θάψουν τους νεκρούς τους, ενώ άλλοι με τις κουβέρτες που είχαν μαζί τους στο σχολείο μετέφεραν τους ανθρώπους τους στο νεκροταφείο. Οι τραγικές αυτές σκηνές κράτησαν μέρες.
Τα χαλάσματα ήταν τα μόνα που τους είχαν απομείνει για να δώσουν τον αγώνα της επιβίωσης και ήταν εκείνα που επί χρόνια στέγασαν τις ορφανές οικογένειες.
Οι Γερμανικές δυνάμεις είχαν ήδη ολοκληρώσει το έργο τους, αλλά όχι τελείως. Παίρνοντας μαζί τους ότι μετέφεραν στον κατάφορτο, με σοδειές από το πλιάτσικο των Γερμανών, οδοντωτό, μαζί με τ' αποθέματα των Τραπεζών και Δημόσιων Υπηρεσιών κάποιες από τις δυνάμεις ανέβηκαν στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας στις 14/12/1943, όπου το λεηλάτησαν, το πυρπόλησαν και εκτέλεσαν 6 άντρες μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς. Την ίδια μέρα πέρασαν κι από το χωριό Βυσωκά, σκότωσαν 3 άντρες κι έφυγαν για τη Πάτρα.
 |
Το γλυπτό της "Πονεμένης Μάνας" της Άννας Βαφία |
Στο απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division (Αρ.1595/43) καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της "Επιχείρησης Καλάβρυτα" (1) Κατεστράφησαν ολοκληρωτικά τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Στάση Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. (2) 696 Έλληνες εκτελέστηκαν...”.
*677 άτομα εκτελέστηκαν σε όλη την περιοχή των Καλαβρύτων και των γειτονικών χωριών. Ο αριθμός προκύπτει από τους 696 εκτελεσθέντες που ανέφερε η μεραρχία, αφού αφαιρεθούν οι 12 διαφυγόντες (οι Γερμανοί δεν ήξεραν ότι υπήρχαν διαφυγόντες). Από αυτούς, τουλάχιστον 143 άνδρες εκτελέστηκαν πριν η μεραρχία μπει στα Καλάβρυτα. Συγκεκριμένα, εκτελέσεις έγιναν στους Ρωγούς (58), Κερπινή (37), Άνω και Κάτω Ζαχλωρού (21), Μονή Μεγάλου Σπηλαίου (22) και κοντά στην Κερπινή (5).
* Στα Καλάβρυτα, τη 13η Δεκεμβρίου, εκτελέστηκαν 499 άτομα (ο αριθμός προκύπτει αφαιρώντας, από τους 511 της γερμανικής αναφοράς, τους 12 διαφυγόντες)
* Στα Καλάβρυτα, τη 13η Δεκεμβρίου, εκτελέστηκαν 499 άτομα (ο αριθμός προκύπτει αφαιρώντας, από τους 511 της γερμανικής αναφοράς, τους 12 διαφυγόντες)
 |
Γλυπτή σύνθεση "Όχι άλλοι πόλεμοι" του Νίκου Δημόπουλου στον περίβολο του μοιραίου σχολείου |
